Sławni Ludzie Związani z Cyprem

Euagoras c.d.

W roku 394 p.n.e. wysłał kilka okrętów, by walczyły pod dowództwem Konona i Farnabazosa w bitwie nieopodal przylądka Knidos. Zmagając się o swoją niezależność z Persami, opanował cały Cypr, najeżdżał wybrzeża Fenicji, a nawet, jeśli wierzyć Izokratesowi i Diodorowi Sycylijskiemu, został władcą Tyru. Został pokonany przez perskich wodzów Tiribaza i Orontesa, jednak Persowie nie byli w stanie całkowicie opanować wyspy i wojna trwała przez kilka lat. Ostatecznie zawarto pokój, w myśl którego Euagoras zachował władzę na Cyprze i mógł dalej nosić tytuł króla. W 374 p.n.e. został zamordowany wraz ze swym najstarszym synem. Władzę objął jego młodszy syn Nikokles.

Zenon z Kition (ok. 336-264 p.n.e.)

Filozof grecki. Urodził się na Cyprze. Od 314 p.n.e. przebywał w Atenach. Zafascynowany osobą Sokratesa, uległ początkowo wpływom cyników, których poglądy wydawały mu się najbliższe naukom jego mistrza. Około 300 p.n.e. założył własną szkołę stoików i prowadził ją przez ok. 35 lat.

Cieszył się wielkim poważaniem wśród Ateńczyków, dostrzegano w nim wzór człowieka, którego czyny odpowiadają głoszonej przez niego filozofii.

Dzieło Zenona z Kitionu kontynuowało wielu filozofów starożytnych, m.in. Kleantes z Assos, Chryzyp z Soloj, Epiktet, Marek Aureliusz, Seneka.

Święty Barnaba (zm. 61)

Urodzony jako Józef, wg Dziejów Apostolskich zaliczany do grona apostołów w szerszym znaczeniu, święty katolicki i prawosławny. Święty ten wymieniany jest w Modlitwie Eucharystycznej Kanonu rzymskiego.

Święty Barnaba był urodzonym na Cyprze Żydem z rodu Lewiego, kuzynem św. Marka Ewangelisty. Po nawróceniu św. Pawła, św. Marek zaopiekował się nim i przedstawił go innym apostołom (Dz 9, 27). Barnaba był jednym z opiekunów i nauczycieli Kościoła rozwijającego się w Antiochii, a potem misjonarzem na Cyprze i w Azji Mniejszej (Dz 13, 13-14), podróżował wraz ze św. Markiem i św. Pawłem m.in. niosąc pomoc dotkniętej głodem Judei (Dz 11, 27-30). Brał udział w pierwszym soborze w Jerozolimie (Dz 15, 1-29).

Przypisywano mu autorstwo "Listu do Hebrajczyków", a także apokryficznych "Dziejów Barnaby", "Listu Barnaby", "Ewangelii Barnaby".

Według tradycji został ukamienowany ok. 61 w Salaminie na Cyprze. Uznawany jest za pierwszego arcybiskupa Cypru.

Katarzyna Cornaro (1454-1510)

Ostatnia panująca królowa Cypru. Pochodziła ze starej weneckiej rodziny, której przedstawiciele pojawiają się w cypryjskich dokumentach od 1372 roku. Katarzyna była jedną z siedmiu córek Marka Cornaro - senatora Republiki Weneckiej, pochodzącego z rodu weneckiego doży Marka Cornaro (zm. 1368) i siostrą Jerzego Cornaro - prokuratora kościoła św. Marka. Ojciec Katarzyny i jej stryj Andrzej po śmierci cypryjskiego króla Jana II zdecydowali się poprzeć Jakuba Bastarda, który po kilku latach zmagań ze swą przyrodnią siostrą, królową Charlottą, objął rządy na Cyprze jako Jakub II. Z inicjatywy Andrzeja Cornaro w 1472 roku Katarzyna poślubiła Jakuba II. Od Republiki Weneckiej otrzymała w posagu 100 tysięcy dukatów. Owdowiała 11 czerwca 1473 roku, będąc w ciąży. 28 sierpnia tego samego roku urodziła syna Jakuba III. Sytuacja Katarzyny i jej syna była trudna, gdyż pretensje do tronu zgłosiła Szarlotta, siostra Jakuba II, z kolei Sycylijczycy i Katalończycy popierali Alfonsa, nieślubnego syna Ferdynanda z Neapolu, który miał poślubić nieślubną córkę zmarłego króla. W czasie walk do jakich doszło po śmierci Jakuba II zamordowano stryja królowej Andrzeja Cornaro oraz jego siostrzeńca Marka Bembo. W sierpniu 1474 roku zmarł Jakub III.

Podczas rządów Katarzyny Cypr dostał się pod kontrolę weneckich kupców, którzy 26 lutego 1489 zmusili ją do abdykacji. Królestwo Cypru stało się kolonią Republiki Weneckiej. 1 marca 1489 r. Katarzyna opuściła Cypr, a 5 czerwca przybyła do Wenecji, gdzie zmarła jako władczyni Asolo.

Ryszard I Lwie Serce (1157-1199)

Król Anglii od 1189. Syn Henryka II Plantageneta i Eleonory Akwitańskiej. W latach 1190-1192 był jednym z dowódców trzeciej wyprawy krzyżowej. Uwięziony w Austrii w czasie drogi powrotnej, następnie przekazany cesarzowi Henrykowi VI. Został uwolniony w 1194 roku. Zginął, walcząc z francuskim królem Filipem II Augustem o angielskie posiadłości we Francji.

Władca niezwykle kontrowersyjny, który swe królestwo traktował jako źródło dochodów na pokrycie kosztów swych wojen, nigdy nie nauczył się angielskiego, a w kraju przebywał okazjonalnie. Legendę króla wspierał jego niezwykły przydomek, dzięki czemu historia jego panowania aż do XIX wieku przesłonięta była opowieściami z pogranicza baśni; wpleciono ją nawet w opowieści o Robinie z Locksley.

Podczas wyprawy do Ziemi Świętej (III krucjata) Ryszarda zatrzymała burza i znalazł się na wyspie Rodos. Tymczasem skutek przyniosły działania matki Ryszarda, królowej-wdowy Eleonory, która chciała ożenić syna z córką króla Nawarry, Sancha VI, Berengarią. Sancho wysłał córkę (która prawdopodobnie widziała swojego przyszłego męża tylko raz w życiu) na spotkanie z królem Anglii. Ponownie na przeszkodzie stanęła burza i narzeczona Ryszarda znalazła się na Cyprze, gdzie dostała się do niewoli u bizantyjskiego władcy wyspy, Izaaka Komnena.

Ryszard wyruszył na Cypr i w maju 1191 r. znalazł się na wyspie. 6 maja flota wpłynęła do portu Limassol i zdobyła miasto. Komnen przybył za późno, aby powstrzymać krzyżowców i wycofał się do Kolossi. Król Anglii próbował nawiązać rozmowy z Izaakiem, ale ten twardo domagał się opuszczenia wyspy przez Ryszarda. Musiało więc dojść do zbrojnego starcia. Armia Izaaka Komnena i armia Ryszarda (do której dołączyli cypryjscy katolicy i przeciwnicy Komnena) spotkały się pod Tremetuzją. Bizantyjczycy walczyli dzielnie, ale liczniejsza i lepiej wyekwipowana armia krzyżowców ostatecznie odniosła zwycięstwo. Izaak wycofał się do Pentadaktylos, ale po upadku zamku Kantara poddał się Ryszardowi. Miał poprosić króla, aby ten nie zakuwał go w żelaza. Ryszard obiecał mu to, po czym kazał mu założyć srebrne łańcuchy. Młoda córka Komnena trafiła na dwór Berengarii z Nawarry, którą Ryszard poślubił 12 maja.

W następnych dniach Ryszard przemaszerował przez wyspę, niszcząc potencjalne źródła oporu. Na początku czerwca wraz z większością armii odpłynął do Ziemi Świętej. Cyprem w jego imieniu zarządzał Richard Carnville. Wyspa została w późniejszym czasie przekazana templariuszom, potem byłemu królowi Jerozolimy Gwidonowi z Lusignan.

Cyprian (1756-1821)

Zwierzchnik Cypryjskiego Kościoła Prawosławnego w latach 1810-1821.

We wczesnej młodości wstąpił do klasztoru Machaira. Następnie służył w placówce klasztoru w Strowolos i został wyświęcony na diakona. W 1783 razem z przełożonym wspólnoty wyjechał do księstw naddunajskich w celu przeprowadzenia zbiórki funduszy na klasztor. W Jassach został wyświęcony na kapłana i służył w miejscowej cerkwi. Równocześnie uczęszczał do greckojęzycznej szkoły. Najprawdopodobniej przyczynił się do uzyskania od księcia Michała Soutsosa dorocznego wsparcia pieniężnego dla klasztoru, a także przywileju dla wspólnoty od patriarchy konstantynopolitańskiego Gerazyma III.

W 1802 wrócił na Cypr i ponownie zamieszkał w filii klasztoru Machaira w Strowolos. W 1810, po śmierci arcybiskupa Chryzanta, został nowym zwierzchnikiem Cypryjskiego Kościoła Prawosławnego.

Jako arcybiskup Nowej Justyniany i całego Cypru podjął reformy wewnętrzne w Kościele, działając na rzecz podniesienia poziomu wykształcenia duchowieństwa oraz poprawy sytuacji materialnej Kościoła Cypru. W 1812 założył w Nikozji i w Limassol Szkołę Grecką. Działalność religijną łączył z uczestnictwem w ruchu narodowowyzwoleńczym Greków cypryjskich.

Po wybuchu powstania w Grecji został uwięziony i stracony (razem z metropolitami Pafos Chryzantem, Kition Melecjuszem i Kirenii Laurentym) na polecenie tureckich władz wyspy, obawiających się rozprzestrzenienia walk także na Cypr.

Makarios III (1913-1977)

Arcybiskup i polityk cypryjski. Od roku 1950 stał na czele Kościoła prawosławnego na Cyprze. Był powiązany z Cypryjską Organizacją Wyzwolenia Narodowego (EOKA), prowadzącą walkę z Brytyjczykami. W roku 1956 został deportowany, powrócił do kraju w roku 1959 i został wybrany na pierwszego prezydenta kraju, którego niepodległość ogłoszono w sierpniu 1960 roku.

Został obalony 15 lipca 1974 roku, ponieważ prowadził politykę ugodową wobec wspólnot greckiej i tureckiej (przeciwny podziałowi Cypru na część grecką i turecką). Zamachu dokonali zwolennicy greckiego rządu "czarnych pułkowników". Dzięki interwencji ONZ odzyskał władzę w 1975.

Rauf Denktaş

Był w latach 1974 do 2005 prezydentem tureckiej części Cypru, kraju nieuznawanego przez żadne państwo świata poza Turcją. Był zwolennikiem daleko idącej autonomii dla tureckiej części Cypru, a nawet opowiadał się za włączeniem tej części wyspy w struktury Republiki Tureckiej. Jednocześnie był przeciwnikiem połączenia tureckiej i greckiej części wyspy. Aktywnie hamował zbliżenie obojga narodów.

Denktaş zrezygnował z urzędu prezydenta po referendum dotyczącego tak zwanego Planu Annana, który przewidywał utworzenie wspólnej federacji obu części wyspy. Wbrew jego woli większość obywateli tureckiej części opowiedziała się niespodziewanie za realizacją tego planu, który umożliwiał by de facto przystąpienie obu części wyspy do Unii Europejskiej. Chociaż realizacja planu został zablokowana poprzez odrzucenie planu przez większość mieszkańców greckiej części wyspy, Denktaş dotrzymał zapowiedzi przedreferendalnej i nie ubiegał się więcej o następną - piątą kadencję.

Denktaş był znanym fotografem i pisarzem. Jego zdjęcia były wystawiane w wielu krajach, między innymi w Wielkiej Brytanii, Australii, Włoszech, a także w Polsce. Denktaş był autorem ponad pięćdziesięciu książek.

Lawrence George Durrell (1912-1990) - powieściopisarz angielski.

Większość życia pisarz świadomie spędził poza Anglią. Wychowanemu w Indiach nie służył brytyjski klimat i sformalizowane społeczeństwo. Do Anglii przybył w wieku 11 lat w celu uzyskania wykształcenia. Nie odpowiadała mu jednak dyscyplina szkolna i miał w związku z tym trudności w nauce. W konsekwencji nie zdał egzaminów uniwersyteckich. Dorabiał natomiast jako pianista jazzowy w londyńskich klubach.

W 1935 roku wraz z pierwszą żoną i matką przeniósł się na grecką wyspę Korfu. Tutaj rozpoczął swoje pierwsze próby pisarskie. Po przeczytaniu zaś książki Henry'ego Millera "Zwrotnik Raka" nawiązał z pisarzem przyjaźń, początkowo korespondencyjną, która zmieniła się w 45 lat ożywionej znajomości.

Jego młodszym bratem był Gerald Durrell, przyrodnik i pisarz, jeden z twórców koncepcji współczesnych ogrodów zoologicznych.

Jego najsłynniejsze dzieło to tetralogia "Kwartet aleksandryjski" (1957-1960). Po opublikowaniu pierwszych części Durrella wymieniano wśród kandydatów do Literackiej Nagrody Nobla.

Powieść posłużyła za inspirację Julio Cortazarowi do napisania słynnej "Gry w klasy", gdzie Paryż zastąpił Aleksandrię, zaś tetralogię specyficzny układ rozdziałów.

Wstęp do pierwszego wydania napisał w 1957 roku Henry Miller.

W swojej powieści "Bitter Lemons of Cyprus" Durrell opisał moment, w którym cypryjscy Grecy zdecydowali się chwycić za broń, by wyzwolić się spod panowania brytyjskiego i przyłączyć się do Grecji.

Sztuka

Historia

Cypr obfituje w najróżnorodniejsze zabytki, nic dziwnego, w przeciągu wieków wyspa ta, rozmieszczona na skrzyżowaniu morskich drogich między Azją, Afryką i Europą, była w samym centrum historycznych wydarzeń. Duża część cypryjskich zabytków pochodzi z czasów chrześcijańskich (pierwsi chrześcijanie pojawili się na Cyprze już w połowie I wieku n.e.). Jednakże, zabytki pochodzące z epok wcześniejszych także można spotkać na wyspie Cypr.

Kourion

Świątynia Apolla

Petra Tou Romiou

Zamek Kolossi

Monastyr Kykkos

Monastyr Stavrovouni